10-19-2019، 01:43 AM
این مقاله راجع به افزودنی بتن می باشد که از سایت کلینیک بتن ایران گرفته شده است:
افزودني[1] مادهاي به غير از سيمان پرتلند، سنگدانه، و آب است که به صورت پودر (گَرد) يا مايع (آبکی)، به عنوان يکي از مواد تشکيلدهنده بتن و براي اصلاح خواص بتن، کمي قبل از اختلاط، در حين اختلاط و يا قبل از ريختن به آن افزوده ميشود[1]. به عبارت ديگر، افزودنيها اجزايي از بتن به غير از سيمان هيدروليکي، آب، سنگدانهها و الياف هستند كه براي اصلاح و بهبود خواص بتن و ملات تازه و سختشده، به بتن افزوده ميشوند[2]. افزودنيهاي بتن به دو گروه مواد افزودني شيميايي و معدني تقسيم ميشوند.
افزودني[1] مادهاي به غير از سيمان پرتلند، سنگدانه، و آب است که به صورت پودر (گَرد) يا مايع (آبکی)، به عنوان يکي از مواد تشکيلدهنده بتن و براي اصلاح خواص بتن، کمي قبل از اختلاط، در حين اختلاط و يا قبل از ريختن به آن افزوده ميشود[1]. به عبارت ديگر، افزودنيها اجزايي از بتن به غير از سيمان هيدروليکي، آب، سنگدانهها و الياف هستند كه براي اصلاح و بهبود خواص بتن و ملات تازه و سختشده، به بتن افزوده ميشوند[2]. افزودنيهاي بتن به دو گروه مواد افزودني شيميايي و معدني تقسيم ميشوند.
افزودنيهاي شيميايي[2] از فرآوري، ترکيب يا آميزهکاري مواد آلي و معدني در يک فرآيند شيميايي به دست ميآيند و در حالتهاي پودر يا مايع و در مقاديرکم معمولا تا حداکثر 5 درصد وزن مواد سيماني در زمان ساخت و اختلاط و يا درست پيش از ريختن بتن، به مخلوط اضافه ميشوند.
افزودنيهاي معدني[3] که يا به طور طبيعي يافت ميشوند و يا از محصولات جانبي صنعتي هستند، به سه دسته مواد خنثي، پوزولانها، و مواد شبه سيماني تقسيم ميشوند[1] و براي بهبود و اصلاح خواص مخلوطهاي سيماني در مقادير مصرف عموما بيشتر از 5 درصد وزن سيمان و در زمان اختلاط به بتن افزوده ميشوند.
گستره اين نشريه (نوشتار) دربرگيرنده افزودنيهاي شيميايي بتن است و بررسي مواد افزودني معدني به ديگر نشريههاي انجمن بتن ايران واگذار شده است.
1-1- اندرکنش بتن و افزودنيهاي شيميايي
افزودنيهاي شيميايي با مواد سيماني در حال هيدراته شدن اندرکنش نشان ميدهند و بر اساس نوع عملکردشان به سه رده مواد افزودني با عملکرد فيزيکي، شيميايي، و فيزيکي- شيميايي تقسيم ميشوند[3].
مواد افزودني با عملکرد فيزيکي آن رده از افزودنيهاي شيميايي هستند که در فرآيند واکنش آبگيري[4] سيمان تاثير مستقيم ندارند گو اينکه ممکن است بر روند و آهنگ آن تاثير بگذارند. اين افزودنيها عموما تا پيش از گيرش اوليه بتن، تاثير و کارکرد خود را نشان ميدهند و تاثير آنها پس از گيرش، در بتن سفتشده و سختشده ادامه نمييابد[3]. از جمله اين افزودنيها ميتوان به کاهندههاي آب، هوازاها، گازسازها، کفزاها، هوازُداها، ضد آبشستگيها، آسانکنندههاي پمپاژ، رنگبخشها، و پيوندزاها اشاره کرد.
مواد افزودني با عملکرد شيميايي يا در فرآيند و روند واکنش آبگيري سيمان پيش از گيرش تاثير ميگذارند و يا ريزساختار محصولات آبگيري را پيش و پس از گيرش، دستخوش تغيير ميکنند. بنابراين واکنش افزودنيهاي شيميايي علاوه بر زمان پيش از گيرش، ممکن است در مراحل سختشدگي بتن نيز ادامه يابد[3]. کُندگيرکنندهها، زودگيرکنندهها، زودسختکنندهها، منبسطکنندهها، کنترلکنندههاي واکنش آبگيري، و ناگيرکنندهها در زمره افزودنيهاي با عملکرد شيميايي هستند.
مواد افزودني با عملکرد فيزيکي- شيميايي اگرچه در فرآيند واکنش شيميايي آبگيري سيمان دخالتي نميکنند ولي با وارد کردن مواد شيميايي ويژه به درون بتن، برخي از واکنشهاي شيميايي يا رفتارهاي فيزيکي بتن سختشده را در آينده کنترل ميکنند[3]. بازدارندههاي خوردگي، کاهندههاي انبساط واکنش قليايي سيليسي، نمبندها، کاهندههاي تراوايي، قارچکُشها، ميكروبكشها، و حشرهكشها در اين رده از افزودنيها قرار ميگيرند.
1-2- دستهبنديافزودنيهاي شيميايي
افزودنيهاي شيميايي بر اساس نوع تاثير و کارکرد اصلي که در بتن دارند به هفت دسته کلي تقسيم ميشوند.
دسته 1 - کاهندههاي آب
افزودنيهاي كاهنده براي افزايش رواني بتن در مقدار آب معين، يا كاهش مقدار آب مصرفي با حفظ رواني، يا هر دو به كار ميروند و شامل روانکنندهها، فوق روانکنندهها، و فراروانکنندهها ميشوند.
دسته 2 – هوازا
افزودني است که در حين اختلاط، ساختاري همگن از ريزحبابهاي ناپيوسته در بتن، ملات، يا خمير سيمان پديد ميآورد و باعث بهبود کارآيي (کارپذيري) و افزايش پايايي در برابر چرخههاي يخزدن و آبشدن ميشود.
دسته 3 - کُندگيرکنندهها
کُندگيرکنندهها با کُندکردن روند آبگيري سيمان، گيرش بتن را به تاخير مياندازند و شامل ديرگيرکنندهها و ناگيرکنندهها ميشوند.
دسته 4 – شتابدهندهها (تسريعکنندهها)
شتابدهندهها (تسريعکنندهها) با تندکردن روند آبگيري سيمان موجب زودگيري، زودسختشدگي، يا هر دو ميشوند. شتابدهندهها شامل زودگيرکنندهها، آنيگيرها، و زودسختکنندهها هستند.
دسته 5 - منبسطکنندهها
منبسطکنندهها براي افزايش حجم در بتن (ملات) تازه، جبران جمعشدگی بتن (ملات) سختشده، يا ايجاد انبساط کنترل شده در بتن (ملات) سختشده به کار ميروند. اين افزودنيها دربرگيرنده شامل جبرانکنندههاي جمعشدگي، گازسازها، و کفزاها هستند.
دسته 6 - پاياگرها (دوامبخشها)
پاياگرها با کاستن از درونرفت (نفوذ) عوامل زيانآور، پايش (محافظت) ميلگردها، يا کنترل واکنشهاي زيانبار، پايايي بتن سختشده را بهبود ميبخشند. کاهندههاي تراوايي، نمبندها، بازدارندههاي خوردگي، و کاهندههاي انبساط واکنش قليايي سيليسي در اين دسته از افزودنيها جاي ميگيرند.
دسته 7 - افزودنيهاي خاص
افزودنيهاي خاص دستهاي از افزودنيهاي شيميايي با کاربرد ويژه و محدود هستند. ضديخها، رنگبخشها، هوازداها، آسانکنندههاي پمپاژ، ضد آبشستگيها، کنترل کنندههاي واکنش آبگيري، پيوندزاها (لاتکس)، قوامبخشها نمونههايي از افزودني هاي خاص هستند.
1-3- کارکرد افزودنيهاي شيميايي
هر ماده افزودني با کارکرد اصلي آن تعريف و گروهبندي ميشود. کاركرد اصلي يك ماده افزودني عمدهترين اثر مورد انتظاري است كه بر بتن دارد و بيانگر عملکرد شاخص آن افزودني است. کاركرد فرعي، اثر يا اثراتي است كه ماده افزودني در مقياس كوچكتر از کاركرد اصلي بر بتن ميگذارد. برخي از افزودنيها ممکن است چند منظوره باشند و بر چند خاصيت بتن تازه يا سختشده تاثير بگذارند. براي نمونه، کاهندههاي آب کُندگير علاوه بر کاهش مقدار آب، موجب کُندگيري بتن نيز ميشوند.
نکته 1-1- برخي از افزودنيها ممکن است داراي اثرات جانبي باشند. به طور مثال کارکرد اصلي افزودنيهاي كاهنده آب، كاهش آب بتن است ولي ممکن است اثرات جانبي کُندگيري يا هوازايي نيز داشته باشند. اثر جانبي تاثير ناخواسته و در مواردي حتي نامطلوبي است که افزودني بر ويژگيهاي بتن دارد و بايد به خاطر داشت که با کارکرد فرعي تفاوت دارد.
نکته 1-2 - گسترش روزافزون افزودنيها و کاربردهاي موثر آنها ممکن است به پيدايش افزودنيهاي جديدي بيانجامد که در اين دستهبندي هفتگانه جاي نگيرند. در چنين مواردي نقش آييننامهها، دستورالعملها و مشخصات فني خاص که از طرف توليدکنندگان و يا مجامع علمي معتبر بينالمللي صادر ميشوند جايگاه ويژهاي براي ارزيابي و پذيرش اين افزودنيها به خود اختصاص ميدهند و معياري براي سنجش اين نوع مواد به شمار ميآيند.
1-4- دلايل و مزاياي استفاده از افزودنيهاي شيميايي
بتن بايد همگن، كارآ، پرداختپذير، مقاوم، پايا، و کمتراوا باشد. در بسياري از موارد با انتخاب مصالح و نسبت اختلاط مناسب و به کاربستن روشها و استفاده از تجهيزات مناسب و افراد کارآزموده ميتوان به اين ويژگيها دست يافت. بهرهگيري از افزودنيهاي شيميايي در کنار مزاياي بيشماري که دارند، دستيابي به اين ويژگيها را امکانپذيرتر و آسانتر خواهد کرد. در اين راستا، مهمترين دلايل و مزاياي استفاده از افزودنيهاي شيميايي را ميتوان به شرح زير دستهبندي کرد.
1-4-1 - كاهش هزينه ساخت و ساز
کاربرد افزودنيها ميتواند موجب صرفهجوييهاي گوناگوني گردد و علاوه بر جبران هزينههاي ناشي از خريد افزودني، امتيازات اقتصادي نيز به همراه داشته باشد. کاهش هزينههاي ساخت و ساز به سه دسته صرفهجويي مستقيم، غيرمستقيم، و نهان تقسيم ميشوند.
صرفهجويي مستقيم آن بخش از کاهش هزينهها است که به آساني قابل محاسبه و سنجش است. از جمله اين صرفهجوييها ميتوان به کاهش مقدار سيمان و آب، افزايش بهرهوري نيروي انساني، کمشدن زمان اجرا، سهولت و افزايش راندمان عمليات بتني، فراهم کردن امکان استفاده از سنگدانهها و مصالح در دسترس، سهولت انتقال و ريختن بتن، سرعت بخشيدن در بازکردن قالب و سهولت در بسياري ديگر از موارد اجرايي اشاره کرد.
صرفهجويي غيرمستقيم، کاهش هزينههاي حاصل از بهبود کيفيت بتن، افزايش مقاومتهاي مکانيکي، اطمينان از يکنواختي توليد، کاهش مشکلات و کاستيهاي هنگام اجرا، کاهش يا حذف دوباره کاريها، بهبود شکل ظاهري و کاهش تعميرات سطوح بتني، و موارد بيشمار ديگري را دربرميگيرد.
صرفهجويي نهان دربرگيرنده کاهش هزينههاي سرمايهگذاري است. از جمله اين موارد ميتوان به کاهش استهلاک تجهيزات و ماشينآلات، کاهش احجام و ابعاد اعضاي سازه، امکان طراحيهاي متنوع، استفاده بهينه از زمين با طراحي سازههاي بلندتر، و امکان حذف نماسازي اشاره کرد.
هر يک از افزودنيها ممکن است تنها يک يا چند مزيت اقتصادي را به ارمغان آورند که بايستي در هنگام محاسبه هزينههاي صرفهجويي شده مورد ارزيابي قرار گيرند.
کلینیک بتن ایران